Voorkom ernstige gevolgen met tijdige behandeling!

In Nederland heeft 2 tot 5 procent van alle zwangere vrouwen zwangerschapsdiabetes.
Bij de meeste vrouwen verdwijnt deze vorm van diabetes snel na de bevalling. Het tijdelijke karakter impliceert helaas niet dat deze aandoening onschuldig is. 6% van de vrouwen houdt diabetes type 2 over aan de zwangerschap; de overige vrouwen hebben een verhoogd risico van 50% om later diabetes type 2 te ontwikkelen. Bovendien heeft de baby van een moeder met zwangerschapsdiabetes een verhoogde kans op diabetes type 2. En als zwangerschapsdiabetes niet (tijdig) wordt behandeld, is de kans op sterfte van de baby twee keer groter dan bij een reguliere zwangerschap. Alle reden dus om meer te weten te komen over deze vorm van diabetes. En vooral, hoe is zwangerschapsdiabetes te voorkomen en te behandelen?

Wat is zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum) is een tijdelijke vorm van diabetes mellitus die tijdens de zwangerschap ontstaat, meestal na de 20e week van de zwangerschap. De vele hormonale veranderingen in het lichaam van de zwangere vrouw zijn de oorzaak van deze vorm van diabetes. De placenta maakt bij elke zwangerschap hormonen aan - waaronder oestrogeen, progesteron en groeihormoon – die zorgen voor een afname van insulinegevoeligheid. Hierdoor komt er de nodige glucose bij het ongeboren kind, dat een belangrijke rol speelt bij zijn groei en ontwikkeling. In het geval van zwangerschapsdiabetes zijn er problemen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. De opgenomen glucose kan niet goed worden verwerkt, waardoor er te veel suiker in het bloed blijft zitten. Het gevolg is dat de bloedsuikerspiegel stijgt en zwangerschapsdiabetes kan ontstaan. De te grote hoeveelheid suikers bereikt via de placenta ook het ongeboren kind, wat gevaarlijk kan zijn. Bij de meeste vrouwen met zwangerschapsdiabetes verdwijnt de aandoening wanneer de placenta weg is, dus snel na de geboorte.

6% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes behoudt na de bevalling diabetes type 2.

 

Gevaren van zwangerschapsdiabetes

Zowel voor de moeder als het kind zijn er grote gevaren aan zwangerschapsdiabetes verbonden.

Risico’s voor het kind

 

Te sterke groei

De verhoogde bloedsuikerspiegel veroorzaakt een te sterke groei van de foetus: een hogere vetopstapeling, een grotere placenta en meer vruchtwater zijn hiervan het gevolg. Dankzij het extra ‘babyvet’ ziet de baby er gezonder uit dan hij in werkelijkheid is. Omdat de baby in de baarmoeder gewend is aan veel glucose, produceert zijn lichaam na de geboorte nog veel insuline om te zorgen dat de bloedglucose daalt. Als de baby na de geboorte niet meer zoveel glucose krijgt aangevoerd, kan hij een te laag bloedsuikergehalte krijgen. Een hersenletsel kan hier het ernstige gevolg van zijn.

 

De kans dat een baby van een moeder met zwangerschapsdiabetes kort vóór of na de geboorte sterft, is maar liefst twee keer groter dan bij een normale bevalling.

 

Gevaren
Een andere potentieel gevaar van zwangerschapsdiabetes is vroeggeboorte van de baby vanwege het tekort aan ruimte. Ook is de kans groter dat de baby tijdens de bevalling klem komt te zitten – en daarbij bijvoorbeeld zijn schouder ontwricht of een armpje breekt. Ook is er een groter risico op een niet volledige rijping van de longen van kinderen van moeders met diabetes. Bij sterke schommelingen in de bloedsuikerspiegel verloopt de rijping namelijk langzamer. Daarbij hebben baby’s van een moeder met onbehandelde zwangerschapsdiabetes een sterk verhoogde kans op het ontwikkelen van diabetes type 2, aangezien de foetus tijdens de zwangerschap ingesteld is op een te hoge bloedsuiker.

Risico’s voor de moeder

De moeder heeft als gevolg van zwangerschapsdiabetes een aanzienlijk verhoogde kans op infecties in de nieren, in de blaas, in de baarmoeder en in de baarmoederhals. Daarnaast komt een langdurige bevalling en/of een keizersnede vaker voor bij grotere baby’s. 75% van de moeders krijgt bij een volgende zwangerschap opnieuw zwangerschapsdiabetes. Daarbij heeft zij, net als de baby, een verhoogde kans om op latere leeftijd ‘echte’ diabetes te ontwikkelen.

 

Van de vrouwen die zwangerschapsdiabetes heeft gehad, krijgt 50% binnen 5 tot 10 jaar diabetes type 2.

 

Herken zwangerschapsdiabetes op tijd! Zwangerschapsdiabetes treedt meestal op tussen de 24e en 28e week van de zwangerschap. Het is niet gemakkelijk om zwangerschapsdiabetes te herkennen. De symptomen van zwangerschapsdiabetes onderscheiden zich niet direct duidelijk van normale ‘zwangerschapskwaaltjes’, zoals het hebben van dorst en veel moeten plassen. Maar als het ongeboren kind ook nog eens erg groot is voor de duur van de zwangerschap, zijn deze symptomen gezamenlijk een goede aanwijzing voor zwangerschapsdiabetes.

 

Heeft u een grotere kans op zwangerschapsdiabetes?

Aan de hand van de volgende korte checklist, kunt u nagaan of u een grotere kans heeft op het krijgen van deze vorm van diabetes.

• Als u eerstegraads verwant bent aan mensen met diabetes (moeder, vader, broer of zus met diabetes);
• Wanneer u eerder een kind heeft gekregen met een geboortegewicht van 4 kilogram of meer;
• Een baby die in de baarmoeder gestorven is (intra-uteriene vruchtdood);
• Als er teveel vruchtwater in de baarmoeder aanwezig is (polyhydramnion);
• Als u al eerder zwangerschapsdiabetes hebt gehad;
• Als u veel te zwaar bent (BMI 30 of meer), al voor de zwangerschap;
• Wanneer u eens een miskraam hebt gehad;
• Als u van Hindoestaanse, Marokkaanse of Turkse afkomst bent. Onderzoekers denken dat de genetische achtergrond in combinatie met de westerse leefstijl vaker tot zwangerschapsdiabetes leidt dan bij vrouwen met een autochtone afkomst;
• Andere leefgewoonten spelen hier mogelijk ook een rol bij;
• Als uw cholesterol of uw bloedsuiker te hoog is.

 Beantwoordt u de meeste vragen met ‘ja’? Dan adviseren wij u om contact op te nemen met uw verloskundige of huisarts voor het meten van uw bloedsuikergehalte.

Testen op zwangerschapsdiabetes Vrouwen met een extra risico op zwangerschapsdiabetes krijgen vaak een bloedonderzoek om te kijken of de bloedsuiker te hoog is. Dat gebeurt meestal na de 24e week van de zwangerschap. Bij deze test krijgt de moeder 50 gram glucose te drinken. Vervolgens wordt na een uur de bloedglucose gemeten. Bij een waarde boven de 7.8 mmol/L is er een verhoogde kans op zwangerschapsdiabetes. Ook kan uw arts, uw verloskundige of uw apotheker met een eenvoudige bloedtest uw bloedsuikerspiegel meten.

 

Voorkomen en behandelen van zwangerschapsdiabetes

Gelukkig kunnen de complicaties van zwangerschapsdiabetes door middel van goede controle en regulering van de bloedsuikerspiegel tot een minimum beperkt of, liever nog, voorkomen worden.
Net zoals bij patiënten van diabetes type 2 bestaat de behandeling van zwangerschapsdiabetes (meestal) uit het aanpassen van de voeding, waardoor de bloedsuikerspiegel binnen acceptabele grenzen blijft. Levert dat onvoldoende resultaat op, dan wordt overwogen om insuline te spuiten. Orale medicijnen die de bloedsuikerspiegel verlagen, worden niet gebruikt omdat deze via de placenta bij de baby kunnen komen.

Behandeling zwangerschapsdiabetes

• Gezonde voeding;
• Voldoende lichaamsbeweging;
• Regelmatig controleren van de bloedsuikerwaarden;
• Het toedienen van insuline-injecties als blijkt dat ondanks gezonde voeding en beweging de bloedsuikerwaarden te hoog blijven.

 

Tips voor een gezonder voedingspatroon!

Wanneer u zwangerschapsdiabetes heeft, is het niet de bedoeling om te gaan lijnen. Als gevolg van gewichtsverlies kunnen er namelijk afvalstoffen bij de baby komen. Wel is het beperken van gewichtstoename van groot belang. Een gezond voedingspatroon zorgt namelijk voor een stabiele bloedsuikerspiegel!
Voor de meeste vrouwen met zwangerschapsdiabetes is het aanpassen van de voeding voldoende.

• Een gezond voedingspatroon bestaat uit het dagelijks nuttigen van verschillende soorten groenten, fruit, (vette) vis en volkorenproducten.
• Nuttig zo min mogelijk verzadigd dierlijke vetten zoals boter, vette kaas en vet vlees. Olijfolie en omega-3 vetzuren (in vette vis) zijn daarentegen wel aan te raden.
• In plaats van drie grote maaltijden is het beter om zes kleinere, gezonde maaltijden te nemen en deze te spreiden over de hele dag;
• De meeste zwangeren snoepen graag, maar nuttig toch zo min mogelijk snelle, geraffineerde koolhydraten, beter bekend als suikers. Voeg zelf nergens suiker aan toe en probeer zo veel mogelijk suikerrijke snacks te vermijden zoals koekjes, taart, chocolade. Eet geen producten waar transvetten in zitten zoals chips, patat, kroketten en andere frituurproducten.
• Weinig energie? Zelf een simpele en gezonde maaltijd koken, is veel gezonder dan een snelle opwarm- maaltijd. Veel van deze maaltijden zitten vol met zout, toegevoegde suikers en vetten, neem deze dus niet! Deze producten zorgen ervoor dat u snel een glucosepiek krijgt. De voedingswaarde van zo’n maaltijd is ook meestal veel te laag.
• Uiteraard dienen alle zwangere vrouwen goed te letten op voldoende inname van eiwitten, foliumzuur, ijzer, kalk en de nodige vitaminen en mineralen. Bijvoorbeeld door een voedingssupplement te slikken speciaal voor zwangere vrouwen.

 

Interessant! Momenteel worden er 16 Canadese studies uitgevoerd waarin het effect onderzocht wordt van een combinatie van voedings- en beweeginterventies op het voorkomen van zwangerschapsdiabetes. Met de uitkomsten kunnen we nog betere adviezen en methoden ter voorkoming van (ernstige) zwangerschapsdiabetes ontwikkelen!

 

In beweging!

Bewegen is goed om (een ernstige vorm van) zwangerschapsdiabetes te voorkomen! Dagelijks bewegen verhoogt namelijk de opname van glucose en verbetert de insulinegevoeligheid. Wanneer je zwanger bent is niet alle beweging even gemakkelijk, maar een half uurtje zwemmen, yoga, wandelen of fietsen per dag is in de meeste gevallen nog goed te doen.

 

Vrouwen met zwangerschapsdiabetes kunnen diabetes type 2 voorkomen. Bewegen en gezond eten zijn de belangrijkste wapens die wij hiertegen hebben!

 

Extra insuline

Soms is een gezonde leefstijl niet voldoende om de zwangerschapsdiabetes onder controle te houden. Als dat zo is, wordt extra insuline toegediend tijdens de zwangerschap. In de meeste gevallen volstaan twee dagelijkse injecties van een middellang werkende insuline. De insulinebehandeling kan veelal worden afgebroken vanaf de dag na de bevalling.

Heeft u zwangerschapsdiabetes? Wanneer u, uw (schoon)dochter of kleindochter zwangerschapsdiabetes heeft, zal de bevalling heel waarschijnlijk plaatsvinden in het ziekenhuis. Vaak wordt ervoor gekozen om de bevalling rond de 38e week van de zwangerschap in te leiden. De baby is dan nog niet te groot waardoor de kans op complicaties bij de bevalling afneemt. Na de geboorte zal bij de baby de eerste 24 uur regelmatig de bloedsuikerwaarden worden gecontroleerd. Bij de meeste vrouwen verdwijnt zwangerschapsdiabetes binnen 24 uur na de bevalling. Ongeveer zes weken na de bevalling wordt voor de zekerheid het bloedsuikergehalte gecontroleerd om uit te sluiten dat het om ‘blijvende’ diabetes gaat. Wel dient u de bloedsuikerspiegel voortaan in de gaten te houden, aangezien de kans op het ontwikkelen van diabetes op latere leeftijd namelijk al aanzienlijk vergroot is.

 

Wilt u weten of u kans hebt op diabetes? Doe hier de diabetes-risicotest