Nederland telt ruim 1 miljoen diabetespatiënten. Hun aantal groeit fors. Daarom de zeven meest gestelde vragen over deze chronische ziekte. Met als belangrijkste vraag: hoe kun je diabetes voorkomen?

 

1. Wat is diabetes eigenlijk?

Diabetes mellitus is de officiële naam voor wat ook wel suikerziekte wordt genoemd. En die naam zegt eigenlijk al letterlijk wat het is: je bent ziek van suiker. Dat is niet de gewone suiker die we toevoegen aan koffie en thee, maar bloedsuiker, ook wel glucose genoemd. Glucose is een stof die zorgt voor onze energie, een soort brandstof dus. Iemand met suikerziekte heeft een te hoog niveau aan die brandstof in het bloed.
Dat komt omdat een stof die normaal gesproken glucose uit ons bloed haalt, en ín de lichaamscellen brengt, niet goed werkt. Die stof heet insuline en is de ‘sleutel’ die onze lichaamscellen ‘open’ zet. Als die sleutel ontbreekt (diabetes type 1), of de sleutel werkt niet soepel meer (diabetes type 2), kunnen we glucose niet verwerken. Het blijft in het bloed zitten. En daar word je ziek van. Je hebt geen energie, omdat het de cellen niet in kan. En suiker in het bloed tast zenuwen en organen aan.

 

Verschil type 1 en 2

Bij diabetes type 1 maakt de alvleesklier door een defect geen insuline aan. De oorzaken daarvan zijn nog onbekend.
Bij diabetes type 2 is er wel insuline, vaak zelfs tijden lang heel veel, maar we zijn er ongevoelig voor geworden.

 

2. Wat heeft voeding te maken met diabetes type 2?

Zoals we al zeiden: bij diabetes type 2 werkt de sleutel (insuline) niet goed meer. Dit is vaak het gevolg van jarenlang ongezond eten. Ongezond wil in dit geval zeggen: te veel geraffineerde koolhydraten. Dat is een ingewikkeld woord voor simpelweg te veel suiker en witmeel.
Suiker en witmeel zijn voedingsstoffen die in het lichaam in razend snel tempo omgezet worden in glucose. Ons lichaam gaat als reactie op die enorme hoeveelheden glucose grote hoeveelheden insuline maken om glucose naar de cellen te brengen. Maar na jaren en jaren opjagen van de productie raakt de  insulineaanmaak uitgeput, of raken we ongevoelig (resistent) voor die grote hoeveelheden ervan. En dan kan glucose niet meer worden verwerkt. Het gevolg: te veel ongebruikte glucose in het bloed. Dan hebben we diabetes type 2.

 

3. Hoeveel kans heb ik om diabetes te krijgen?

Het aantal mensen met diabetes is de laatste jaren sterk gestegen. En het einde van die stijging is nog niet in zicht. De kans neemt dus in zijn algemeenheid sterk toe. Maar er zijn zeker mensen die een grotere kans hebben dan anderen.
Zo is de kans op diabetes vooral groot als:

• Je overgewicht hebt
• Je ouder bent dan 45 jaar
• Je een te hoog cholesterolgehalte hebt
• Je een te hoge bloeddruk hebt
• Je weinig beweegt
• Je zwangerschapsdiabetes hebt gehad
• Er diabetes type 2 in de familie voorkomt
• Je verkeerd eet: te veel geraffineerde koolhydraten.

Hoewel diabetes type 2 vooral optreedt na het 45e levensjaar, zijn er steeds meer jongeren – en inmiddels zelfs kinderen – met deze ziekte. Dit heeft veel te maken met het toegenomen overgewicht onder jongeren. Zie ook vraag 4.

 

4. Waarom gaan overgewicht en diabetes hand-in-hand?

Overgewicht is een van de belangrijkste oorzaken van diabetes type 2. Als je te zwaar bent moet je lichaam veel harder werken om insuline te produceren om al die extra lichaamscellen van glucose te voorzien. Of nog simpeler verwoord: wie overgewicht heeft, heeft veel vet in de cellen. En vet zit de werking van insuline in de weg, onze gevoeligheid voor insuline neemt af. De werking verslechtert.

Al met een paar kilo minder overgewicht neemt de gevoeligheid van het lichaam voor insuline weer toe. Door af te vallen is het vaak mogelijk de weg die je inslaat richting diabetes nog af te buigen. Ofwel: de kans op diabetes neemt af met iedere kilo minder gewicht.

Afvallen is ook zinvol voor mensen die al diabetes type 2 hebben:
ook bij hen neemt de gevoeligheid voor insuline weer toe met minder kilo’s. En daardoor zijn vaak minder medicijnen nodig.

Cijfers & feiten over diabetes en overgewicht

• 8 op de 10 mensen met diabetes heeft overgewicht
• minstens 1 op de 2 mensen met overgewicht krijgt diabetes
• bijna alle mensen met overgewicht zijn verminderd
• gevoelig voor insuline: het voorstadium van diabetes.

 

5. Hoe kan ik diabetes herkennen?

Het kan jaren duren voor de diagnose diabetes wordt gesteld. Je merkt er in het begin namelijk weinig van. Vaak wordt het pas ontdekt als je al complicaties krijgt (zie vraag 6). Diabetes wordt dan ook wel een sluipmoordenaar genoemd… Bij de volgende symptomen zou er wel eens sprake kunnen zijn van diabetes:

• Veel dorst
• Vaak plassen
• Jeuk
• Onscherp zien
• Slecht genezende wondjes
• Chronische vermoeidheid

Wie twijfelt, doet er goed aan langs de huisarts te gaan voor een bloedglucosetest. Er is maar een klein prikje bloed in de vinger voor nodig. Dit moet soms worden herhaald (nuchter, niet-nuchter).

 

6. Diabetes is toch onschuldig?

Veel mensen denken dat diabetes een onschuldige ziekte is. Helaas is dat zeker niet zo. Diabetes kan zelfs fataal zijn als het glucoseniveau te hoog wordt.

Maar als het suikergehalte goed onder controle wordt gehouden, is diabetes zelf meestal niet dodelijk. Het gevaar schuilt ‘m in de complicaties die vaak optreden bij mensen met diabetes. Zo hebben diabetespatiënten een verhoogd risico op:

• Hartinfarct of beroerte
• Hoge bloeddruk
• Nierziekte
• Blindheid
• Zenuwbeschadigingen
• Ischemie: slechte doorbloeding
• Voetbeschadigingen en –amputaties.

De levensverwachting van diabetespatiënten is daardoor gemiddeld acht tot tien jaar korter.

 

7. Hoe kan ik diabetes type 2 voorkomen?

Diabetes is in de meeste gevallen te voorkomen door gezond te eten, veel te bewegen en niet te roken. Gezond eten houdt in: veel groente, fruit en vezels (volkoren producten) en weinig verzadigd vet, suiker en witmeel. Dat in combinatie met genoeg beweging zorgt voor een verbeterde gevoeligheid voor insuline, waardoor glucose weer goed opgenomen kan worden in de lichaamscellen.

Ook mensen die al in een voorstadium van diabetes zitten, kunnen met deze gezonde leefregels diabetes uitstellen of zelfs nog voorkomen.

 

Kom in beweging tegen diabetes!

Diabetes type 2 is in 90% te voorkomen. Help daarom Stichting Preventie Diabetes mensen bewust te maken van de ernst van diabetes, en vooral: van de mogelijkheden om diabetes type 2 nog te voorkomen.