Dat suiker niet goed is voor onze tanden, dat weten de meeste mensen wel. Maar dat er ook een rechtstreeks verband is tussen de explosieve stijging van onze suikerinname en ernstige gezondheidsproblemen, is niet bij iedereen bekend. Zo speelt suiker een rol bij de wereldwijde diabetesepidemie en obesitas. Sommige wetenschappers dichten suiker hierbij zelfs een hoofdrol toe.

Suiker is een gevaarlijke drug waarvan het gebruik moet worden ontmoedigd via een suikertaks.¹

Dit citaat is afkomstig van de directeur van de GGD in Amsterdam (september 2013). Hij is een voorstander van een suikertaks of een wet die bepaalt hoeveel suiker er in een product mag worden verwerkt. Het artikel is gepubliceerd op de website van de GGD en Binnenlands Bestuur.
Een aantal kranten gaf podium aan de discussie of ‘suiker net zo verslavend en gevaarlijk is als drugs’. Hoewel dit wat extreem mag klinken, is suiker allesbehalve ongevaarlijk. Sommige wetenschappers zijn er zelfs van overtuigd dat de ‘epidemie’ aan diabetes type 2 te wijten is aan de toename van het eten van suiker.

Verborgen suikers

Een belangrijke vraag hierbij is: zijn alle suikers schadelijk? Nee, natuurlijke suikers in fruit en groenten zijn niet gevaarlijk voor het lichaam. Sterker nog: (natuurlijke) suikers zijn belangrijke energiebronnen voor spieren en hersenen. Voedingsmiddelen als groenten, fruit en brood bevatten voldoende van deze suikers.

Veel andere voedingsmiddelen en frisdranken bevatten bewerkte suikers, ook vaak zonder dat we het weten. In Nederland staan nog niet op alle verpakkingen de suikers expliciet vermeld, en zeker niet de exacte hoeveelheid.

Welke producten kunt u het beste mijden?

Of suikers nu direct of indirect diabetes veroorzaken, het is aan te raden om in elk geval behoudend te zijn met (geraffineerde) suikers. Hierbij geven wij u een aantal tips zodat u een grote stap maakt om  overgewicht en de ontwikkeling van diabetes te voorkomen!

• Nuttig zo min mogelijk (bewerkte) suikers: voeg zelf nergens suiker aan toe en probeer zo veel mogelijk zoete lekkernijen, zoals koekjes, chocolade en snoepjes, te vermijden. Lees de etiketten op de verpakking van uw voedingsmiddelen, zodat u weet of uw voeding verborgen suikers bevat. Want verwacht u suikers in pindakaas, ketchup, ontbijtgranen, augurken of in kant en klare sauzen?
• Drink geen frisdrank en/of zorg ervoor dat uw (klein)kinderen het niet of met mate drinken. Net als energiedrankjes zijn het calorierijke suikerbommen die het hongergevoel niet bevredigen.
• Witmeel: geen witte pasta, rijst, witbrood en aardappelpuree. Volkoren producten zorgen ervoor dat u minder snel een glucosepiek krijgt.

Hoe leest u etiketten?

De ingrediënten op de etiketten staan altijd op volgorde genoemd. Het eerstgenoemde ingrediënt is het meest aanwezig in het product, het laatst genoemde ingrediënt is het minst aanwezig.

Onderstaande lijst geeft de verschillende benamingen aan die bestaan voor suiker. Ziet u een of meerdere van onderstaande termen in de ingrediëntenlijst staan, dan weet u zeker dat het product geraffineerde suikers bevat.

 

basterdsuiker; dextrose; druivensuiker; fructose(stroop); geleisuiker; glucose(stroop); glucose-fructosestroop; invertsuiker; kandij(suiker);

kristalsuiker; maltodextrine; melasse(stroop); rietsuiker; sacharose; sucrose; suiker; vanillesuiker.

In Nederland steeg de suikerconsumptie in een eeuw tijd van een kleine 5 naar 45 kilo per persoon per jaar. Onze excessieve, chronische suikerconsumptie zorgt ervoor dat de alvleesklier continu overuren moet draaien. Hier zijn wij ons niet altijd van bewust, aangezien wij slechts zelf een deel aan ons eten toevoegen (15%). De overige 85% zit in zoete producten zoals snoep, (wit)meel, likeur, ontbijtgranen en frisdrank, maar ook verborgen in hartige producten als ketchup, mayonaise, chips en groenten in blik. Overigens wordt suiker ook aan producten toegevoegd om de houdbaarheid te verlengen.

Indirect verband

Het is eenduidig bewezen dat een ongezond voedingspatroon, met grote hoeveelheden geraffineerde koolhydraten, overgewicht kan veroorzaken. En mensen met overgewicht hebben een grotere kans om diabetes type 2 te krijgen. Over het indirecte verband tussen diabetes en suiker bestaat nauwelijks discussie: suiker bevat veel calorieën en als het niet meteen verbrand wordt, zet het lichaam suiker om in vet. En een te veel aan vet, veroorzaakt overgewicht. Al lange tijd is bekend dat vetweefsel een  opslagplaats voor energie is. Nu wordt ook steeds duidelijker dat vetweefsel hormonen aanmaakt, die de stofwisseling beïnvloeden. Hierdoor kunnen insulineresistentie en uiteindelijk ook diabetes type 2 ontstaan. Maar heeft suiker ook een directe invloed op de ontwikkeling van diabetes?

Suikerinname en ons lichaam

Wanneer het lichaam suikers te verwerken krijgt, dan worden zij vanwege de eenvoudige structuur in hoog tempo in glucose omgezet. Het gevolg daarvan is dat het insulineniveau door deze snelle opname hoog piekt. Het bloedsuikerniveau daalt, maar het niveau aan insuline daalt niet zo snel mee. Hierdoor krijgt het lichaam weer behoefte aan glucose. Nuttigt men vervolgens weer snelle koolhydraten, dan begint het proces opnieuw. Als reactie op de voortdurende stijging van glucose gaan de cellen in eerste instantie steeds meer insuline uitscheiden om de glucose uit het bloed weg te kunnen werken.

Ontregelt insulinestelsel

Steeds meer medici zijn ervan overtuigd dat een opeenvolging van soortgelijk glucose- en insulinegolven het insulinestelsel ontregelen. Vooral de insulinereceptoren op lichaamscellen zouden daardoor gaan haperen. Na een aantal jaren van overproductie van insuline wordt het lichaam er steeds ongevoeliger voor, het voorstadium van diabetes ( insulineresistentie). Uiteindelijk reageert het lichaam niet meer op insuline. Glucose blijft dan onverwerkt in ons bloed achter waarmee de bloedsuikerspiegel chronisch te hoog is: diabetes type 2 is een feit.

Directe bedreiging voor de gezondheid

Aanvullend hierop suggereert steeds meer modern onderzoek dat suiker vanaf een bepaalde drempel een directe bedreiging voor de gezondheid vormt. Amerikaanse wetenschapper Robert Lustig² onderzocht de gevolgen die kristalsuiker heeft op het lichaam. Kristalsuiker bestaat voor de helft uit glucose en fructose. Glucose is binnen bepaalde grenzen ongevaarlijk, maar fructose blijkt al in geringe hoeveelheden problematisch te kunnen zijn. Uitkomsten van dit onderzoek waren bijvoorbeeld een ongevoeligheid van de lever en de alvleesklier voor insuline, een voorstadium van diabetes. En fructose blijkt er ook voor te zorgen dat het hongersignaal van het eetlustcentrum niet geremd wordt, ook al hebben we genoeg  gegeten. Lustig is van mening dat een calorie van de fructosestroop, die aan voedingsmiddelen wordt toegevoegd, een elfmaal zo grote kans heeft om diabetes type 2 te veroorzaken als andere calorieën. Zijn onderzoeksresultaten zijn echter nog steeds een onderwerp van discussie. Het geeft in ieder geval een schrikbarend beeld van de enorme invloed van suiker op onze algehele gezondheid. Onderzoekers proberen met verdere onderzoeksresultaten draagvlak te creëren voor deze theorie.

1 Suiker, de gevaarlijke drug van deze tijd, Paul van der Velpen, september 2013. Gepubliceerd op: website GGD en Binnenlandse Bestuur.
2 The toxic truth about sugar, R.H. Lustig, L.A. Schmidt en C.D. Brindis Nature 482:27-29 (februari 2012)